Tek farkları bakış açıları… Asperger sendromlu bireyler sosyal becerilerden yoksun değil!
Asperger sendromunun toplumsal etkileşimde zahmetler ve belli ilgi alanlarına ağırlaşma ile karakterize olduğunu belirten uzmanlar, bu sendromu otizm spektrum bozuklukları içinde yer alan bir nörogelişimsel bozukluk olarak tanımlıyor.
18 Şubat Dünya Asperger Günü kapsamında açıklama yapan Ergoterapist Emrullah Harun Kaya, “Asperger sendromunun erken teşhis edilmesi bireyin toplumsal, duygusal ve akademik gelişiminde kritik bir rol oynar.” dedi. Asperger sendromlu bireylerin ayrıntılara odaklanma, sistematik düşünme ve sorun çözme üzere güçlü taraflarına dikkat çeken Kaya, toplumda müsamaha ve farkındalık oluşturmanın, bu bireylerin toplumsal ahengini destekleyeceğini, empatik yaklaşımlar ve çevresel düzenlemelerle onların hayat kalitesinin artırılabileceğini lisana getirdi.
Üsküdar Üniversitesi NP Feneryolu Tıp Merkezi Ergoterapisti Emrullah Harun Kaya, 18 Şubat Dünya Asperger Günü kapsamında, Asperger sendromu hakkında açıklamalarda bulundu.
Asperger sendromlu bireyler, toplumsal ipuçlarını anlamada zorluk yaşayabilirler…
Asperger sendromunun, otizm spektrum bozuklukları içinde yer alan bir nörogelişimsel bozukluk olarak bilindiğini söz eden Ergoterapist Emrullah Harun Kaya, “Bu sendrom bilhassa toplumsal etkileşimde zahmetler ve sonlu ilgi alanlarına sahip olma ile karakteridir.” dedi.
Asperger sendromunun toplumsal etkileşim zorlukları, tekrarlayan hareketler ve sonlu ilgi alanları, lisan gelişimi ile motor marifetlerde zorluklar üzere temel özellikleri olduğuna dikkat çeken Kaya, “Asperger sendromlu bireyler, yüz tabirleri, beden lisanı, göz teması üzere toplumsal ipuçlarını anlamada zorluk yaşayabilirler. Empati gösterme ve toplumsal münasebetler kurma konusunda badireler yaşayabilirler. Belli bir mevzuya çok ilgi duyabilirler. Bu ilgi, bazen ağır bir halde makul bir alan üzerinde derinleşebilir. Bu bir bilim kısmı yahut hobi olabilir. Asperger sendromlu bireyler ekseriyetle olağan lisan gelişimine sahiptir. Fakat toplumsal lisan kullanımı ve sözleri konusunda zorluk yaşayabilirler. Yazı yazmak, küçük objeleri tutmak üzere ince motor hünerlerinde zorluklar görülebilir. Ayrıyeten kaba motor hünerlerinde, motor planlama alanlarında ve istikrar uyumunda da meseleler görülebilir.” biçiminde konuştu.
Tanı ve tedavi multidisipliner bir yaklaşımla ilerliyor…
Asperger sendromunun erken teşhis edilmesinin bireyin toplumsal, duygusal ve akademik gelişiminde kritik bir rol oynadığına vurgu yapan Ergoterapist Emrullah Harun Kaya, “Tanı konulduktan sonra, bireyin bağımsızlığını desteklemek maksadıyla uygun kişiselleştirilmiş eğitimler, terapiler ve dayanak planları geliştirilmelidir. Multidisipliner bir yaklaşım, teşhis ve tedavinin kapsamını genişletir.” dedi.
Multidisipliner grup içerisinde nörologlar, psikiyatristler, psikologlar, özel eğitim öğretmenleri, lisan ve konuşma terapistleri, ergoterapistler, fizikî aktivite ve hareket eğitim öğretmenlerinin aileler ile iş birliği içinde çalışmalarının gelişim açısından çok değerli olduğunu aktaran Kaya şöyle devam etti:
“Tanı koyma sürecinde birey, psikiyatristler tarafından kapsamlı bir değerlendirmeye alınır. Teşhis koyma süreci bireyin gelişimsel hikayesinin ayrıntılı olarak incelenmesi, müşahede ve klinik değerlendirmelerin yapılması ile başlar. Bunun yanında bireyin gereksinimleri doğrultusunda nöropsikolojik testler, standartlaştırılmış kıymetlendirme ölçekleri ve biyolojik tetkikler üzere çeşitli teşhis araçları kullanılır.”
Tedaviyle, bireyin ömür kalitesinin en üst seviyeye çıkarılması hedefleniyor
Tanı katılaştıktan sonra, oluşturulan multidisipliner tedavi planında uzmanların bireyin gereksinimlerini gözettiğini lisana getiren Ergoterapist Emrullah Harun Kaya, “Ergoterapistler, duyusal entegrasyon, ince motor hünerleri ve günlük hayat aktiviteler konusundaki gereksinimlerini kıymetlendirir ve müdahale planı oluşturur. Özel eğitim öğretmenleri bilişsel, akademik ve toplumsal marifetlerin destekleyici kişiselleştirilmiş eğitim planlarını geliştirir. Fizikî aktivite ve hareket eğitim öğretmeni, motor uyumu, istikrar uyum ve genel fizikî gelişimini destekleyici hareket temelli müdahaleler yapar. Lisan ve konuşma terapisti, bireyin sözel ve sözel olmayan bağlantı maharetlerini geliştirmek için kişiselleştirilmiş terapi programı hazırlar. Klinik psikologlar, bireyin duygusal düzenleme, anksiyete idaresi ve toplumsal etkileşim marifetlerini güçlendirmek hedefiyle ispata dayalı psikoterapötik yaklaşımlar uygular. Bu biçimde bireyin ömür kalitesi artırılarak toplumsal, akademik ve günlük ömürde fonksiyonelliğini en üst seviyeye çıkarmaya yönelik kapsamlı bir dayanak sağlanır.” açıklamasını yaptı.
Asperger sendromu hakkında yanlışlar ve doğrular…
Asperger sendromu hakkında yaygın yanlış inanışlar olduğuna değinen Ergoterapist Emrullah Harun Kaya, bu yanlış inanışları ve doğruları şöyle aktardı:
“Yanlış: Asperger sendromu olan herkes otistiktir.
Doğru: Asperger sendromu, otizm spektrumunun bir modülüdür lakin klasik otizmden farklı özellikler gösterir.
Yanlış: Asperger sendromu olan bireyler toplumsal becerilerden büsbütün mahrumdur.
Doğru: Asperger sendromlu bireyler toplumsal etkileşimde zorluk yaşayabilir, fakat bu herkes için birebir değildir. Kimileri toplumsal münasebetlerde epeyce başarılı olabilir.
Yanlış: Asperger sendromlu bireyler duygusal olarak soğuk ve ilgisizdir.
Doğru: Asperger sendromlu bireyler duygusal olarak derin ve samimi olabilir, lakin hislerini toplumun alıştığı formda tabir etmekte zorlanabilirler. Duygusal ipuçlarını anlamakta zahmet çekebilirler lakin bu, duygusuz oldukları manasına gelmez.
Yanlış: Asperger sendromu olan bireyler daima tıpkı davranışları stantlar.
Doğru: Asperger sendromu çok geniş bir yelpazeye sahiptir. Birebir tanıyı almış bireyler bile farklı özellikler gösterebilir. Kişinin ilgi alanları, davranışları ve toplumsal hünerleri kişiseldir.
Yanlış: Asperger sendromu bir hastalık değil, yalnızca bir davranış bozukluğudur.
Doğru: Asperger sendromu, beynin gelişimsel bir farkıdır ve nörogelişimsel bir durum olarak kabul edilir. Kişinin zekâsını yahut potansiyelini sınırlamaz, lakin toplumsal, duygusal ve davranışsal manada kimi farklılıklara yol açabilir.”
Asperger sendromlu bireyler güçlü yeteneklere sahip olabiliyor!
Asperger sendromu olan bireylerin çoklukla toplumsal normların ve klasik öğrenme sistemlerinin dışına çıkabilen yetenekleri olabildiğini lisana getiren Ergoterapist Emrullah Harun Kaya, “Bazen farklı bir bakış açısına sahip olabilirler ve sorunları farklı biçimlerde çözebilirler.” dedi.
Kaya, Asperger sendromu olan bireylerin kimi güçlü yanlarını ise şöyle sıraladı:
“Detaylara dikkat ederler, küçük detayları gözden kaçırmadan derinlemesine incelerler. Bir husus hakkında ağır ilgi ve bilgi sahibi olabilirler. Sorunları sistematik ve mantıklı halde çözme yetenekleri vardır. Gayelerine ulaşmak emeliyle karşılarına çıkan manilere karşın ısrarcı olabilirler. Asperger sendromlu bireyler duyusal dünyayı bazen farklı algılayabilirler. Çevresel değişikliklere karşı daha hassas olabilirler. Karmaşık sistemleri tahlil etme, kategorize etme ve düzenleme marifetleri epey gelişmiştir. Sistematik niyet şekilleri sayesinde sorun çözme süreçlerinde fark yaratabilirler. Tekrarlayan vazifelerde motivasyonlarını kaybetmeden uzun mühlet çalışabilirler. Bu özellik, bilhassa üretim süreçleri, data tahlili yahut teknik işler üzere alanlarda avantaj sağlar.”
Toplumda müsamaha ve anlayış geliştirilmeli
Asperger sendromlu bireylerin toplumsal entegrasyonunu ve ikili bağlarındaki etkileşimlerini artırmak için, açık ve direkt bağlantı, empatik bir yaklaşım ve toplumsal maharet eğitimleri önerildiğini tabir eden Ergoterapist Emrullah Harun Kaya, “Bu bireylerin toplumsal marifetlerini geliştirmek için yapılandırılmış eğitimler, göz teması kurma, uygun reaksiyon ve sıra ile konuşa üzere marifetleri öğretir. Ayrıyeten ilgi alanlarına dayalı kümeler oluşturmak, doğal ve rahat bir formda toplumsal etkileşimde bulunmalarını sağlar.” dedi.
Toplum içerisinde Asperger sendromu ile ilgili farkındalık sağlayıp müsamahayı ve anlayışı geliştirerek bu bireylerin entegrasyonunun desteklenebileceğini de lisana getiren Kaya, “Bu bireylerin duyusal hassasiyetlerini ön planda tutarak çevresel düzenlemeler yapmak, tasalarını azaltarak toplumsal iştiraki artırabilir. Bu yaklaşımlarla birlikte hem ikili bağlarda hem de toplumda daha uyumlu ve faal bir biçimde yer almalarına yardımcı olunabilir.” diyerek kelamlarını tamamladı.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
