Uzmanlardan Yapay Zekanın Türk Eğitim Sisteminde Uygulanması için 10 Kural

Birleşik Krallık’ın kültürel bağlar ve eğitim fırsatları kuruluşu olan The British Council, bilhassa İngilizce tahsili, öğretimi ve değerlendirmesi olmak üzere, yapay zekanın eğitimde daha sorumlu, daha adil ve kapsayıcı bir halde uygulanmasına yönelik önerilerini açıkladı. ‘Human-centred AI: Lessons for English Learning and Assessment’ başlıklı makalede, yapay zeka teknolojilerinin seçimi ve uygulanması konusunda daha insan odaklı bir yaklaşıma daha insan odaklı bir yaklaşıma duyulan gereksinim araştırılıyor. Bu yaklaşım, özünde öğrencilerin gereksinimlerine ve daha geniş kapsamlı kapsayıcılığa odaklanarak araştırma ve eğitim maksadını temel alıyor.

Öğretmenlerin rolü, çeşitli alanlardan uzmanlar arasında kurulan iş birliği ve eğitim sistemi içindeki tüm paydaşların yapay zeka okuryazarlığı, yapay zekayı öğrenme ve kıymetlendirme tecrübesini zenginleştirip daha esnek hâle getirecek biçimde uygulama açısından son derece değerlidir. Bu yeni teknolojilerin kullanımını yaygınlaştırmak için bu teknolojilere erişim sağlamak ve farklı eğitim gereksinimleri olan öğrenciler için tecrübeleri şahsileştirmek emeliyle tam potansiyellerinden yararlanmak da British Council’ın çalışmasında ele alınan kritik alanlardır.

Makalenin muharriri ve British Council’da Kıdemli Araştırmacı ve İngilizce Lisan Kıymetlendirme ile Tahsili Bilgi Bilimci olan Dr. Mariano Felice, eğitimde yapay zekaya yönelik daha insan merkezli, profesyonel ve akılcı bir yaklaşım benimsemenin değeriyle ilgili olarak şunları söylüyor: ‘We cannot leave crucial decisions, such as education, in the hands of a machine, as there are regulatory and kanunî matters to address. Nor can we separate morality and ethics from the field of education. Technology should be used as a tool to assist us, but experts must always oversee its use to prevent and correct any deviations.” (Eğitim üzere değerli hususlarda kararları makinelere bırakamayız zira düzenlemelerle ilgili ve yasal mevzular bulunuyor. Ayrıyeten, ahlak ve etiği de eğitim alanından farklı tutamayız. Teknoloji bize yardımcı olacak bir araç olarak kullanılmalıdır. Lakin, uzmanlar her türlü sapmayı önlemek ve düzeltmek için teknolojinin kullanımını daima denetlemelidir.)

İngilizce tahsili ve değerlendirmesinde insan merkezli bir yaklaşım için on ilke

1. Olasılıklara kucak açın. Yapay zeka, dönüşüm niteliğinde bir teknolojidir. Lisan öğretimi, tahsili ve değerlendirmesi bağlamında yapay zeka, bugüne kadarki olasılıkların sonlarını zorlayabilir ve öğrenme seyahatini daha ilgi alımlı, şahsileştirilmiş ve verimli hâle getirebilecek yeni yaklaşımlara imkan tanıyabilir. Vakte ayak uyduramayan ve bu potansiyelden faydalanamayan kuruluşlar, yeniliklerini muhafaza konusunda giderek daha çok zorlanacaktır.

    

2. Amaca odaklanmayı sürdürün. Dil öğretimi, tahsili ve değerlendirmesi ortamındaki kritik oyuncular olarak teknolojiyi net bir maksat yahut strateji olmadan kullanma fikrine karşı direnmeliyiz. Yapay zekanın öğretim ve kıymetlendirme uygulamalarına entegre edilmesi büyük ölçüde yararlı olabilir lakin bu durum, sadece araştırma temelleri üzerine inşa edildiğinde ve öğrenme maksatlarına öncelik verildiğinde geçerlidir.

    

3. En değerli bileşen ekosistemdir. Müfredat, sunum ve değerlendirmenin kapsamlı bir öğrenme sisteminde bir ortada bulunması gerektiğini kabul edin. Teknolojinin bir pürüz değil, kolaylaştırıcı hâline gelmesini sağlamak için tüm eğitim ekosistemine meselesiz bir formda entegre edilmesi gerekir. Tüm sistemlerde olduğu üzere bu, değerli paydaşları tarafından tanımlanan bir kullanım bağlamında çalışır ve öğrenci en değerli bileşen olarak kabul edilir.

    

4. Herkes için yapay zeka okuryazarlığı. Tüm paydaşların yapay zekayla ilgili temel kavramları, işleyiş halini ve öğretim, tahsil ve kıymetlendirme eser ve hizmetlerinin kullanılma halini öğrenmesi son derece kıymetlidir. Farklı paydaşların gereksinim duyduğu okuryazarlık seviyesi, öğrenme sistemi içindeki rollerinde şuurlu kararlar almak için bilmeleri gerekenlere bağlı olacak ve araçları benimsemeden evvel önemli biçimde değerlendirmeleri maksadıyla paydaşları desteklemelidir.

    

5. Teknolojiden evvel insan. British Council’ın yapay zeka yaklaşımı insan merkezlidir ve her şeyden evvel öğrencilerin gereksinimlerine ve refahına öncelik verir. Yapay zeka da dahil olmak üzere tüm teknolojiler, sırf öğrenci yahut imtihana giren kişi için tecrübesi ve sonuçları güzelleştireceği kanıtlanabilirse öğrenme ve kıymetlendirme sistemine uygulanmalıdır.

    

6. Eğitimciler çok kıymetlidir. Üretken yapay zekanın ve daha doğrusu ChatGPT üzere büyük lisan modellerinin akıllı özellikleri, eğitimcilerin ve lisan uzmanlarının yüzyıllar boyunca inşa ettiği bilgi ve tecrübe birikimini ortadan kaldıramaz. Yapay zekanın en âlâ özelliklerini insan uzmanlığıyla bir ortaya getirdiğimiz istikrarlı bir yaklaşım benimseyerek tüm paydaşlar için eğitim tecrübesini güzelleştiren çağdaş ve verimli tahliller sunduğumuzdan emin olabiliriz.

    

7. Uzmanlarla iş birliği yapın. Sürekli teknolojik değişikliklerin yaşandığı bir çağda, uzman olmayan bireylerin en yeni gelişmelere ayak uydurması zordur. British Council, eğitimin geleceğini şekillendirmede farklı disiplinlerin kıymetli olduğunun şuurundadır ve uzmanlık alanımızdan ve alanımızın dışından uzmanlarla etkileşimi faal olarak teşvik eder.

    

8. Etik standartlara bağlı kalın. Yapay zeka sistemlerinin sağlayıcıları ve kullanıcıları, etik konulara öncelik vermelidir zira bu konular teknolojiyi adil, inançlı ve kapsayıcı bir halde kullanmamızı teşvik eder. British Council’ın “tasarım gereği etik” yaklaşımı, gelişimin erken evrelerinden itibaren etikle ilgili muhtemel tasaları tespit etmeyi ve gidermeyi emeller.

    

9. Çözümlerin sahiden erişilebilir olduğundan emin olun. Eğitim sistemleri, yapay zeka uygulamalarının aygıtlarda ve geniş çapta erişilebilir formlarda mevcut olmasını sağlamalıdır. Yapay zekanın tasarımı ve uygulanma biçimi, sadece toplumda halihazırda ayrıcalıklı durumlara sahip olan bireylerin kullanımını temel almamalıdır. Bunun yerine, geçmişlerine bakılmaksızın öğrencilerle faal halde etkileşim kuracak halde tasarlanmalıdır.

    

10. Kapsayıcı olun ve çeşitliliği benimseyin. Farklı kümelerin ön yargılara yahut ayrımcılığa maruz kalmadan temsil edilmesini sağlamak hedefiyle yapay zeka modellerinin istikrarlı bir biçimde ve çeşitli bilgi kümeleri kullanılarak oluşturulması son derece kıymetlidir. Ayrıyeten, yapay zekanın bilhassa bilişsel ve fizikî engelli olan bireyler olmak üzere, memleketler arası öğrenciler ortasında tam çeşitlilik fırsatını artırmak için kullanılmasını sağlamalıyız. Yapay zeka, öğrenme ve kıymetlendirme seyahatini öğrencilerin muhtaçlıkları doğrultusunda kişiselleştirerek öğrencileri destekleme imkânı sunuyor.

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı