Travmatik yas sürecinde, sosyal destek önemli
Travmatik yas süreci ile başa çıkmak için yardım aramaktan çekinmemek gerekiyor. Travma sonrasında toplumsal dayanağın değerli olduğunu belirten Atlas Üniversitesi Hastanesi Başhekimi, İstanbul Atlas Üniversitesi Tıp Fakültesi Dekan Yardımcısı, Ruh Sıhhati ve Hastalıkları Anabilim Kolu Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hülya Ensari, meseleler için yardım isteyen, meselelerini diğerleriyle paylaşan ve toplumsal dayanağı yüksek olanların daha çabuk güzelleştiğini, toplumsal dayanağı az olan, hislerini söz etmeyen ve meselelerini paylaşmayanlarda depresyonun daha sık görülebildiğine dikkat çekti. Ensari, travmatik yas sürecinde uzman takviyesi almanın önemini de vurguladı.
Atlas Üniversitesi Hastanesi Başhekimi, İstanbul Atlas Üniversitesi Tıp Fakültesi Dekan Yardımcısı, Ruh Sıhhati ve Hastalıkları Anabilim Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hülya Ensari, travmalar ve Travma Sonrası Gerilim Bozukluğu hakkında değerlendirmede bulundu.
Kişiyi çok korkutan, dehşet içinde bırakan, çaresizlik yaratan beklenmedik olağandışı olayların yol açtığı tesirlerin “ruhsal travma” olarak isimlendirildiğini belirten Ensari, “Yaşanan beklenmedik olay dehşet, dehşet yahut çaresizlik hissi yaratmışsa, olayda kişinin kendisinin yahut yakınının mevt yahut yaralanma tehlikesi varsa ruhsal travma olarak adlandırılır” dedi.
Hangi olaylar ruhsal travmaya yol açar?
Ruhsal sıkıntılara yol açtığı bilinen travmaya neden olan olaylara dikkat çeken Ensari, “Bunlar yangın, sarsıntı, sel üzere doğal afetler; savaş, azap, tecavüz üzere insan eliyle yapılan travmalar; iş ve trafik kazaları; beklenmedik vefatlar ve önemli ölümcül hastalıklara yakalanma formunda sıralanabilir” dedi.
En kıymetli belirtiler: Uykusuzluk, kabuslar, rahatsız edici hatırlamalar…
Ruhsal travmalardan sonra en sık karşılaşılan hastalıklar ortasında Travma Sonrası Gerilim Bozukluğu (TSSB) ve depresyonun yer aldığını tabir eden Ensari, “Travma Sonrası Gerilim Bozukluğu belirtileri ortasında uykusuzluk, kabuslar, olayla ilgili anıların rahatsız edici biçimde sık sık hatırlanması, daima olarak olayın tekrarlanacağı korkusu ve bu nedenle diken üstünde hissetme, kolay irkilme, çabuk sonlanma, gelecekle ilgili plan yapamama, olayı hatırlatan durumlarda huzursuz olma ve bu durumlardan kaçınma görülür” ihtarında bulundu.
Bir olayın travma yaratma derecesi değişkenlik gösterebilir
Bolu Kartalkaya’da yaşanan yangın faciasının daha çok insan eliyle gerçekleşen travma çeşidi ortasında yer aldığını, bu yüzden tesirinin daha yüksek olduğunu belirten Ensari, “Yangında hayatını kaybedenlerin yakınları, yaralanarak yahut yaralanmadan yangın olayını şahsen yaşayanlar ve yakınları, yangın olayına canlı yahut ekran başında şahit olanlarda da ruhsal travma tesiri yaratmıştır. Bir olayın ruhsal travma yaratma derecesi ferdi, çevresel ve toplumsal etkenlere bağlı olarak değişkenlik gösterebilir” dedi.
Yas süreçleri daha uzun ve sıkıntı yaşanabilir
Prof. Dr. Hülya Ensari, bilhassa yaşanan yangın faciası özelinde çok kısa müddette, beklenmedik bir vakitte, beklenmedik yerde, beklenmedik biçimde ani, çok can kaybının yaşanması ve buna şahit olunmasının olağan yas süreçlerinin de daha uzun ve sıkıntı yaşanmasına neden olduğunu söyledi.
Genellikle 6 ay içerisinde hafiflemeye başlar
Prof. Dr. Hülya Ensari, “Çoğu insan için, yasa bağlı gelişen ağır sıkıntı hisleri vakitle yavaş yavaş azalır ve ekseriyetle 6 ay içinde hafiflemeye başlar. Lakin karmaşık yahut travmatik yas sürecinde bu zorlayıcı hisler ve tesirleri aylar hatta yıllar boyunca devam edebilir, bireyde besbelli kasvete ve fonksiyon kaybına yol açabilir, ruhsal tedaviye gerek duyulabilir” dedi.
Travmatik yas sürecinde ne yapılmalıdır?
Travmatik yas süreci ile başa çıkmak için yardım aramaktan çekinmemek gerektiğini vurgulayan Ensari, şunları söyledi: “Bu travmatik yas süreci ile de başa çıkmak için yardım aramaktan çekinmemek gerekir. Acı, keder, öfke ve öbür hislerin yaşanmasına müsaade vermek, hisleri söz etmenin yollarını bulmak; sağlam beşerlerle yaşanan olumsuz hisleri paylaşmak, dertleşmek, yazıya dökmek, günlük tutmak uygun olabilir. Güzel beslenmeye, antrenman yapmaya ve gereğince uyumaya çalışmak, güzelleşmek için değişen hayatı kabul etmek vakit alabilir. Kıyaslama, karşılaştırma yapmaktan kaçınmak, bu devirde aile, arkadaş, komşulardan toplumsal takviye almak, mümkün olan en kısa vakitte rutin hayata devam etmek; bu süreç zorlayıcı olduğunda da ruh sıhhati uzmanından gecikmeden takviye almak çok kıymetlidir. Travma ile başetme usulü olarak alkol almaktan, öbür uyuşturucu tesiri olan husus ya da reçetesiz ilaç kullanmaktan kaçınmanın da çok çok kıymetli olduğunu vurgulamak gerekir.”
Sosyal dayanak iyileştiriyor
Travma sonrasında toplumsal takviyenin kıymetli olduğunu vurgulayan Ensari, “Travma sonrasında kişinin olayın tesirleriyle başa çıkmak için kullandığı yolların de sonuçları etkileyebileceği düşünülmektedir. Örneğin sıkıntılar için yardım arayan, problemlerini diğerleriyle paylaşanlar, toplumsal takviyesi yüksek olanlar daha çabuk güzelleşirken; toplumsal dayanağı az olan, hislerini söz etmeyen, problemlerini paylaşmayanlarda depresyon daha sık görülebilmektedir” dedi.
TSSB ile birlikte en sık depresyon görülüyor
Travma Sonrası Gerilim Bozukluğu görülen pek çok şahısta birebir anda öbür ruhsal rahatsızlıkların da görüldüğünü kaydeden Ensari, “TSSB ile birlikte en sık görülen hastalık depresyondur. Depresyon dışında çeşitli anksiyete (bunaltı) bozuklukları, çok alkol yahut unsur kullanımı da görülebilir. Daha evvelden ruhsal hastalık geçirmiş bireylerde travma sonrasında o hastalıkların yine ortaya çıkma riski fazladır. Travma Sonrası Gerilim Bozukluğu uzun yıllar sürebilen ve önemli işgücü kaybına yol açabilen bir hastalıktır. TSSB ve depresyon tedavi edilebilir durumlar olup; gecikmeden ruh sıhhati uzmanından dayanak almak gerekir” diye konuştu.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
