İç mimarlık ve çevre tasarımında “yangın önlemleri” nasıl olmalı?
Yangınla gayrette konuttan iş yerlerine, okullardan hastanelere kadar kamusal alanlarda yangına karşı tedbir almak ve bu bahiste eğitim ve farkındalık oluşturmak büyük kıymet taşıyor. İstanbul Atlas Üniversitesi Sanat, Tasarım ve Mimarlık Fakültesi İç Mimarlık ve Çevre Tasarımı Bölüm Başkanı, Peyzaj Yüksek Mimarı Dr. Öğretim Üyesi Beyza Çermikli, yangınların felakete dönüşmemesi için seçilen yapı gereçleri özelliklerinden, uygulanması gereken yönetmelik ve standartlara, üretim ve bakım sırasında alınması gereken önlemlere kadar yapı bölümüne değerli vazifeler düştüğünü söyledi.
İstanbul Atlas Üniversitesi Sanat, Tasarım ve Mimarlık Fakültesi İç Mimarlık ve Çevre Tasarımı Bölüm Başkanı, Peyzaj Yüksek Mimarı Dr. Öğretim Üyesi Beyza Çermikli, iç mimarlık ve etraf dizaynlarında muhtemel yangınlara karşı alınması gereken tedbirlere değindi, dikkat edilmesi gerekenler konusunda ikazlarda bulundu.
Denetleme ve bakım etabında aksaklıklar yaşanıyor
Yangınların önlenmesine ait yönetmelik ve kurallara uyulmasının bir mecburilik olduğunu belirten Çermikli, “Ülkemizde yapı kesiminde; Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik, Yangın Güvenliği Yönetmeliği, Bina Yangın Yönetmeliği üzere uyulması gereken zarurî yönetmelikler olmakla birlikte, Türk Standardları (TSE) – Yangın Güvenliği İle İlgili Standartları, İmar Kanunu ve Yönetmeliği Yangın Güvenliğine Uygunluk Kaideleri üzere kurallar da yer almaktadır. Yeni inşaat basamağında bu yönetmelik ve standartlara uyularak çalışmalar yapılması, eski yapılarda ise muhakkak gerekliliklerin sağlanması için ek tedbirler alınması önceliktir. Ülkemizde yaşanan aksaklıkların ekseriyetle denetleme ve bakım kademesinde olduğu görülmektedir” diye konuştu.
Ek çıkış yolları tasarlanmalıdır
Yangınların önlenmesinde ek önlemlerin ehemmiyetini vurgulayan Çermikli, “Ülkemizdeki kimi eski yapılar, bu standartlara uymayabilir, yangın güvenliği tedbirleri vakitle geçerliliğini yitirebilir, dar koridorlar yahut merdivenler içerebilir ya da kâfi merdiven ya da sirkülasyon özelliği taşımayabilir. Bu noktalarda ek önlemler almak, şartları uygunlaştırmak ya da ek çıkış yolları tasarlamak gereksinimi doğmaktadır” dedi.
Yangın güvenlik tasarımı yapılmalıdır
Mekan dizaynlarında yangın güvenlik tasarımı yapılması, acil durum sirkülasyon ağı şeması ve erişim planlarının oluşturulmasının mecburilik olduğunu söz eden Çermikli, “Yangın durumunda acil çıkış yollarının ve merdivenlerinin insanların inançlı bir formda binadan tahliyesini kolaylaştıracak halde planlanması, basamak yükseklikleri ve genişliklerinin gerçek ayarlanması, sayılarının hakikat belirlenmesi, gerecin yangına sağlam olması, yönlendirme tabelalarının ve aydınlatmanın bulunması gereklidir. Sirkülasyon sisteminde materyal seçiminlerinin ise hakikat yapılması, yangında mahsur kalınabilineceği düşünülerek yangın duvarlarının ve inançlı alanların oluşturulması önemlidir” ihtarında bulundu.
Yangın merdiveni planlamasına uyulmalıdır
Ülkemizde yaşanan en büyük problemlerden biri Yangın Güvenlik Yönetmeliğinde kat sayısına ve bina kullanım maksadına nazaran makul sayıda yangın merdiveni olmasını zarurî kılınmasına karşın kurallara gereğince uyulmamasıdır. Bu noktada ya ruhsat alındıktan sonra inşaat değiştirilmekte, ya da eksikler tamamlanacak vaadiyle olur alınmaktadır. Yangın merdivenlerinin, bu mevzuda uzman bireylerce en kolay erişilebilen noktalarda planlanması ve kâfi genişlikte olması bilhassa otel, hastane, okul, kültür merkezi üzere kalabalık insan kümelerinin panik halinde erişilebilirliğine imkan sağlamak için değerlidir. Yanlışsız yapılmayan ya da eksik yapılan yönlendirmeler ise tahliye müddetlerini uzatmakta ve can kayıplarına neden olmaktadır” dedi.
Acil çıkışlar her vakit açık olmalıdır
Dr. Öğretim Üyesi Beyza Çermikli, konut kullanımına ilişkin yapılarda yaşanan en büyük sorunların başında, güvenlik nedeniyle kilitlenmiş acil çıkış kapıları, kapatılmış ya da önüne dolap, mobilya konularak erişimi engellenmiş çıkışlar olduğunu söyledi. Depo ya da ardiye olarak kullanılan merdiven sahanlıklarının da çıkışı engellediğini kaydeden Çermikli, bu biçim istenmeyen düzenlemelerin yangın anında acil tahliyeyi imkansız hale getirdiğini vurguladı.
Yangın alarm ve söndürme sistemleri kesinlikle bulunmalı
Yapılarda iç yerlere yangın alarm ve söndürme (sprinkler) sistemlerinin yerleştirilmesinin değerli olduğunu tabir eden Çermikli, “Yaşam alanlarında duman dedektörleri ve ısı dedektörleri bulundurulmalıdır. Bu dedektörler, yangını erken kademelerde algılayarak ikaz sistemlerini devreye sokmaktadır. Ayrıyeten binaların çeşitli bölgelerinde yangın söndürücü aygıtlar (el tipi yangın söndürücüler, hortumlar vb.) stratejik olarak yerleştirilmelidir. Her kat ve kritik alanlarda bu aygıtların bulundurulması, yangının birinci evrelerde söndürülmesinin sağlanması açısından değer teşkil etmektedir” ihtarında bulundu.
Kaçak yapılaşma kıymetli eksikliklere yol açıyor
Kaçak yapılaşmanın yangın tedbirleri konusunda kıymetli eksiklikleri beraberinde getirdiğini belirten Çermikli, yapıların kullanım hedefinde yapılan değişikliklerin birçok vakit gereken tedbirleri içermediğini söyledi: “Örneğin eski bir binada ticaret alanı açılabilir yahut ek katlar eklenebilir lakin yangın merdivenleri ve yolları bu yeni yapıya nazaran güncellenmeyebilir. Bu ise afet anında istenmeyen sonuçlar doğurmaktadır.”
Yangına güçlü gereç, yangınn yayılmasını önlüyor
Yangına sağlam gereçler kullanmanın, binaların yangın güvenliğini artırmak, can kaybı ve maddi ziyanı en aza indirmek için kritik kıymete sahip olduğunu kaydeden Çermikli, “Yangına sağlam gereçler, yangın başladığında yangının yayılmasını pürüzler yahut geciktirir. Yapılarda kullanılan gereçlerin yangına karşı direnci arttırılabilir. Bilhassa geniş kitlelerin kullanımına açık olan sinema-tiyatro üzere aktifliklerin düzenlendiği kültür merkezleri, oteller, hastaneler, okullar, alışveriş merkezleri üzere alanlarda gereç seçimine dikkat etmek kıymet arz etmektedir. Bu alanlarda yangınla uğraş için otonom yangın söndürme sistemleri (örneğin, gazlı söndürme sistemleri) de devreye sokulabilir” diye konuştu.
Duman idare sistemleri kullanılmalı
Dumanın yayılmasını engellemek için duman idare sistemlerini kullanılabileceğini kaydeden Çermikli, “Bu sistemler, yangının başlangıç noktasında dumanı denetim altına alarak, binadaki öbür alanlara yayılmasını pürüzler. Bilhassa korunaklı alanlar oluşturmak için, yangın duvarları alev geçirmez tasarlanmalıdır. Dayanıklılığı arttırılmış beton materyaller ve sıvalar tercih edilmelidir. Taban kaplamalarında seramik ve taş yangına güçlü ve ısıya karşı epeyce dirençli materyallerdir. Duvarlara uygulanan özel boyalar, yangın anında alevlerin süratle yayılmasını maniler ve materyalin daha uzun mühlet dayanmasını sağlar. Yangın geciktirici boyalar, bilhassa metal yüzeylerde ve ahşap yüzeylerde kullanılır” dedi..
Hasta ve engelliler için özel planlamalar yapılmalı
Dr. Öğretim Üyesi Beyza Çermikli, hastane, bakımevi, huzurevi üzere alanlarda ise hasta ve engelliler için, özel taşıma sistemleri, yavaş yürüyüş yolları, engelli merdivenleri ve görme engelliler için işaretlemeler planlanması gerektiğinin altını çizdi. Çermikli, “Yangın anında, binada sesli ve görsel alarm sistemlerinin aktif olarak çalışması beklenmektedir” dedi.
Yangına dayanımı güçlendirilmiş gereçler tercih edildi
Malzeme seçiminde özel süreçlerle yangına dayanımı güçlendirilmiş gereçler tercih edilmesi gerektiğini kaydeden Çermikli, “Yangına dayanımlı alçıpanlar, özel yangına güçlü emprenye süreci gören kapı, lambri, masif parke üzere ahşap uygulamalar ile materyaller yangına karşı daha dirençli hale getirilebilir. Çift camlı yangın sağlam camlar yangın sırasında camın patlamasını pürüzler ve yangının dışarıya yayılmasını sınırlayan bir bariyer sağlayarak tedbir alınmasını sağlar. Isı yalıtım gereci olarak kullanılan mineral yün (Rockwool / Stonewool) ve cam yünü yangın yalıtımı sağlar, yangın sırasında erimeden ve yayılmadan yüksek sıcaklıklara dayanabilir” diye konuştu.
Elektrik sistemlerinin yangına dayanıklılığı önemli
Yangın sırasındaki öbür bir sorunun ise elektrik ve doğalgaz çizgilerinde meydana gelen patlamalar olduğunu kaydeden Çermikli, “Sistemin bu üzere durumlarda otomatik olarak inaktif hale geçmesi istenir. Bunun yanı sıra elektrik panolarının çelik yahut yangına güçlü kompozit materyallerden üretilmesi, elektrik kablolarının yangına güçlü kaplamalarla donatılması, özel halojen içermeyen kablolar ile yangın sırasında erimeden çalışması sağlanabilir” dedi..
Kamusal yerlerde yangına sağlam materyal kullanımının değerli olduğunu belirten Dr. Öğretim Üyesi Beyza Çermikli, “İç yerdeki halı, perde ve kumaşların, ahşap mobilyaların bilhassa ormanlık alanlar üzere yangının süratle ilerleyebileceği alanlarda ise risk oluşturacağı unutulmamalıdır. Bu nedenle bilhassa kamusal yerlerde ya da ağır kullanımlı alanlarda seçilen materyallerin ısı ve yangın dayanımı arttırmak güvenlik açısından önemlidir” diye konuştu.
Yangın tatbikatları vakit kaybı olarak görülmemeli
Yangınla gayrette en değerli hususlardan birinin de eğitim ve tatbikat olduğunu vurgulayan Çermikli, kelamlarını şöyle tamamladı: “Tüm bunların yanı sıra değerli adım ise eğitim ve farkındalıktır. Eğitimin olmadığı, insanların bilgisiz bırakıldığı, yangın tatbikatlarının yapılmasına vakit kaybı olarak bakıldığı bir zihniyette kayıplar yaşanmaya devam edecektir. Yangın tatbikatları ile kullanıcılar, yangın anında nasıl hareket edecekleri konusunda eğitilmeli, periyodik olarak yangın tatbikatları düzenlenmeli, yangın sırasında yapılması gerekenler konusunda acil durum eğitimleri verilmelidir.”
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
