Prof. Dr. Naci Görür: “Bursa’nın fay sistemi çalışacağı günü bekliyor”
Osmangazi Belediyesi tarafından düzenlenen ‘Bursa’nın Depremselliği ve Sarsıntıya Dirençli Osmangazi’ isimli söyleşiye katılan Yer Bilimci Prof. Dr. Naci Görür, değerli açıklamalarda bulundu.
Bursa’nın depremselliğini ele alan Görür, “Bursa’yı tehdit eden fay sistemi, 7 ve üzeri şiddette sarsıntılar üretebilir. Kent, Kuzey Anadolu Fay Zonu’nun güney kolunu oluşturan fay sisteminin tam kucağında bulunuyor. Bursa’yı 10 senede sarsıntıya dirençli hale dönüştürülebiliriz. Kâfi ki devlet ünitelerini harekete geçirelim.” dedi.
Bursa yahut Marmara bölgesinin bir noktasında meydana gelebilecek bir zelzelenin tüm Türkiye’yi etkileyeceğine vurgu yapan Naci Görür, “Olası bir Marmara zelzelesinde, Marmara bölgesinin iktisadı çöker. Marmara bölgesinin iktisadı çöker ise Türkiye diz çöker. Siyasi ve ekonomik bağımsızlığımızı kaybederiz” diye konuştu.
Osmangazi’yi mümkün bir sarsıntıya hazırlamak, zelzele anında ve sonrasında yapılacakları planlamak ismine çalışmalar yürüten Osmangazi Belediyesi, ‘Bursa’nın Depremselliği ve Zelzeleye Dirençli Osmangazi’ isimli söyleşi düzenledi. Osmangazi Şov Merkezi’nde gerçekleşen söyleşiye Osmangazi Belediye Başkanı Erkan Aydın, CHP Bursa Milletvekili Hasan Öztürk, Yer Bilimci Prof. Dr. Naci Görür, İş Sıhhati Uzmanı Dr. Şebnem Akman Balta, siyasi parti temsilcileri, sivil toplum kuruluşları temsilcileri ve kentin bileşenleri katıldı.
Bursa’nın Depremselliği ve Zelzeleye Dirençli Osmangazi’ söyleşisi öncesinde Bursa Sinema ve Fotoğraf Derneği Yönetim Kurulu Üyesi Öğr. Gör. Alper Keskin tarafından Kahramanmaraş zelzeleleri sonrası çekilen fotoğraflardan oluşan ‘Deprem Geliyorum Der’ isimli fotoğraf standının açılışı yapıldı. Osmangazi Belediye Başkanı Erkan Aydın, serginin açılışında yaptığı konuşmada, “Kahramanmaraş zelzelelerinin ikinci yılında, hayatını kaybeden 53 bin yurttaşımıza bir kere daha Allah’tan rahmet diliyorum. Yaşadığımız zelzeleler ve kaybettiğimiz hayatlar, bizlere çok değerli dersler çıkartmamız gerektiğini söylüyor. Zelzelenin acı gerçeğini hissettiriyor. Lakin üzerinden çok kısa bir müddet geçtiğinde, toplum olarak her şeyi unutuyoruz. Bursa’da geçmiş yıllarda büyük sarsıntılar meydana gelmiş. Olmaya da devam edecek. Lokal yöneticiler, genel yöneticiler ve toplum olarak bu gerçeği yalnızca sarsıntılardan sonra hatırlıyor olmamız, bir sonraki sarsıntıda ortamızda birçok kişinin olmayışı manasına geliyor. Biraz ürkütücü geliyor lakin gerçek bu. Yöneticiler olarak bizlerle birlikte vatandaşlarımızın da üzerlerine düşeni yapması gerekiyor ki zelzeleye hazırlıklı olalım. Muhtemel bir zelzelede can kayıplarını en aza indirelim. ”dedi. Lider Aydın’ın konuşmasının akabinde iştirakçiler sergiyi gezdi.
Yer Bilimci Prof. Dr. Naci Görür, söyleşideki konuşmasına, Bursa için yapılacak en değerli şeyin kenti zelzeleye dirençli hale getirmek olduğuna vurgu yaparak başladı. Bursa, zelzeleye karşı dirençli hale gelirse zelzelenin ziyanlarını en az halde atlatır diyen Prof. Dr. Naci Görür, “Deprem dirençli kent demek, bu demektir. Bugün Kaliforniya, Japonya, İtalya, Meksika, Çin, Tayvan’da sarsıntıya dirençli kentler var. Bizde her büyük zelzelede 50-60 bin kişi toprağa verirken, zelzeleye dirençli kentlerde 3-5 kişi ölüyor. Günlük hayat bile değişmiyor. Tayvan’da bizim kadar büyük bir zelzele oldu. Hayat değişmedi. Biz de Güneydoğu’da zelzele oldu, 2 yıldır, hayat durdu. Bursa, zelzeleye dirençli bir kent haline mahallî idarelerce dönüştürülebilir. Bunu yapabilmek için merkezi hükümet, belediyeler ve vatandaş el ele, omuz omuza vermeli” diye konuştu.
“Kentsel dönüşüm rantsal dönüşüme dönüştü”
Türkiye’de 1939, 1942, 1943, 1957, 1967, 1999, 2003, 2011, 2020 ve 2023 yıllarında yaşanan zelzelelerde 200 binden fazla beşerinin hayatını kaybettiğini lisana getiren Prof. Dr. Görür, “Ne halk ne de yöneticiler bu sarsıntılardan ders çıkardı. Bu zelzeleler bizim yazgımızdır diye Allah’a iftira attık. Kendi dinimize iftira attık. Bizim dinimizde bilim Çin’de de olsa gidin alın denilmiştir. Bu inanıştaki bir dinde, insanların vefatı mukadderata bağlanamaz. Kendi cehaletimizin, bilim yoksunluğumuzun ve bilime dayalı ömür usulü sürmeyişimizin sonuçlarını çekiyoruz. Türkiye Cumhuriyeti, 2011 yılından sonra zelzele konusundaki anlayışı değiştirmiştir, fakat tam manasıyla değil. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 2011 yılında, kentlerimizi zelzeleye dirençli hale getireceklerini söyledi. Bu telaffuzdan sonra kentsel dönüşüm çalışmaları başladı. Lakin onu da yanlış yaptık ve rantsal dönüşüme dönüştürdük” dedi.
“Bursa 10 senede sarsıntıya dirençli hale dönüşür”
Bursa’nın 10 senede zelzeleye dirençli bir kent haline dönüştürülebileceğinin mümkün olduğunu kaydeden Prof. Dr. Görür, “İstanbul’u 25 senede sarsıntıya dirençli yapamadık; lakin Bursalılar 10 sene yahut daha az vakitte kenti sarsıntıya karşı dirençli yapabilir. Türkiye Cumhuriyeti’nin üniteleri ve yapılanması, kentlerimizi zelzeleye dirençli yapmaya kâfi de artar bile. Biz kâfi ki devlet ünitelerini harekete geçirelim. Bursa’yı sarsıntıya hazırlamak için merkezi idareden bir şey gelmesini beklemeyin. Mevcut sistemi çalıştırın. Halkı sarsıntı konusunda eğitin. Halk sarsıntı konusunda şuurlu değilse, Bursa’yı mutlaka sarsıntıya karşı dirençli yapamazsınız. Halkımız barınma gereksiniminiz karşılamak için zelzeleye dayanıksız olarak inşa edilen kaçak binalara yöneliyor. Bir Japon’u öldürsen dahi imara uygun olmayan bir bina yaptıramazsın. Biz de ise kentler kaçak binalar ile dolu. Bursa’yı sarsıntıya dirençli yapmak için başlangıçta paraya da gereksinim yok. Birinci olarak yapılacak iş masa başından kalkıp alana inmek. 6 kişi ile Bursa’yı dirençli hale getirebiliriz. Bu ekip, belediye başkanı, yönetim koordinatörü, halk koordinatörü, alt yapı koordinatörü, yapı stoku koordinatörü, ekosistem etraf koordinatörü ve iktisat koordinatöründen oluşacak. Koordinatörler yapılan her işi idare koordinatörüne o da belediye liderine bildirecek. Sonrasında belediye başkanı halka açık basın toplantısı yaparak; neler yaptıklarını, ne yapacaklarını, hangi kurumların yardımcı olduklarını, hangi kurumların engellediklerini vatandaşa söyleyecek. Halk da hiç siyaset ve particilik yapmadan, mülkün sahibi olarak nezaret ve kontrol işlerini yapacak. Şayet bu türlü olmaz diyorsanız, ebediyen bu ülke adam olmaz” sözlerini kullandı.
“Bursa’nın ova kısmının tabanı çok çürük”
Kentler için tehdit fay sistemleridir diyen Prof. Dr. Görür, “Türkiye’deki sarsıntıları oluşturan faylar 14 milyon sene evvel var oldu. 14 milyon yıldır sarsıntılar bu ülkede devam ediyor. Milyonlarca sene daha devam edecek. Bursa’nın üzerinde yer aldığı fay sistemi 7 ve üzeri zelzele üretebilirler. Bursa, Kuzey Anadolu Fay Zonu’nun güney kolunu oluşturan fay sisteminin kucağında yer alıyor. Bursa’nın ova kısmının yeri de çok çürük. Yer altı suyu fazla. Sarsıntıda en fazla hasar verebilecek nitelikte. Yıllardır zelzele olmuyor, bana bir şey olmaz demeyelim. Bu kenti zelzele dirençli yapmaya konsantre olalım. Şayet fay zonu içerisindeyseniz, ya binanızı zelzeleye sağlam yapacaksınız ya da sağlam bir tabanda oturacaksanız. Fay kırıldığı an inanılmaz bir güç ortaya çıkar ve önüne çıkan her şeyi yok eder. Bu işin hiç latifesi yok. Zelzele her gün olmuyor lakin olduğu vakit da insanı öldürüyor. Zelzele bir yerde bir sefer olmuş ise tekerrür dönemini doldurduğunda kesinlikle ki tıpkı yerde tekrar olur. Bu hiç kaçmaz” tabirlerini kullandı.
“Yer altından gelebilecek tehlikeyi bilirseniz, yerin üstünde ona nazaran tedbir alırsınız”
Prof. Dr. Görür, konuşmasında şu sözler ile devam etti: “Merkezi hükümet, belediyeler ve vatandaş birlikte olmadığı sürece bir kenti zelzeleye karşı dirençli hale getiremeyiz. Bu iş, yalnızca belediye liderinin düzgün niyetiyle olacak iş değil. Bu hazırlık şöyle olmalı; merkezi hükümet, belediye liderlerin önünü açacak bir yasa çıkartmalı. Kentleri zelzele dirençli yapma ismine çıkartılan bu maddede belediye liderlerine tam yetki verilmeli. İkinci olarak, Bursa’nın bütün bilimsel bilgiler ile mikro bölgeleme çalışmasını yapmak lazım. Bursa’nın sonları ele alınarak kent karelere bölünmeli. Bu karelerin ortasına en az 30 metrelik sondajlar yapılmalı. Elde edilen bilgiler doğrultusunda kentin depremselliği ve mümkün bir zelzelenin tesirinin ne kadar olacağı hesaplanmalı. Bu çalışma en az iki yıl sürer. Mikro bölgeleme çalışması tamamlandıktan sonra tüm kentin tehlike haritaları ortaya çıkarılacak. Sarsıntının şiddeti nerede daha çok olacak buna bakılacak, nerede azaldığı bilinecek. Yer özellikleri ortaya çıkacak. Yer altından gelebilecek tehlikeyi bilirseniz, yerin üstünde ona nazaran tedbir alırsınız. Yerin altını bileceksiniz. Bunu bildiğiniz zaman belediye başkanı bir kentte nereye binaların yapılacağını, hangi bölgelerin tehlikeli olduğunu, kaç katlı binaların inşa edilmesi gerektiğini, nerelere yeşil alan yapılacağını bilir. İmar planlarını da bu doğrultuda hazırlar. Yapılara ruhsatı ona nazaran verir.”
“Kent tüm işlevleriyle sarsıntıya hazırlıklı olmalı”
Bir kenti zelzeleye güçlü bir hale dönüştürmek için kanun çıkarılması ve mikro bölgeleme çalışmasının yanında bir de finansın gerekli olduğunu kaydeden Prof. Dr. Görür, “Evini sarsıntıya dirençli hale getirmek isteyen vatandaşlara, devlet kolaylık sağlamalı. Devlet bankaları ve özel bankalar uzun vadeli, düşük faizler vermeli. Bursa’yı sarsıntıya hazırlayan bir belediyeye zelzelenin aşikâr ölçüde yardım etmesi gerekir. İnsanların can güvenliği için yatırım yapılmalı. Kentlerin zelzeleye dirençli hale dönüştürülmesinde yapı stoku sorunu kıymet taşıyor. Yöneticiler, kentsel dönüşüm yapmayı sarsıntıya hazırlanmak olarak kıymetlendiriyor. Kahramanmaraş sarsıntılarından sonra zelzeleden etkilenen kentlerde içme suyu, kanalizasyon ve doğalgaz altyapısı çöktü. Eğitim ve üretim durdu. Hastaneler yetersiz kaldı. Kent tüm işlevleriyle sarsıntıya hazırlıklı olmalı. Zelzeleden soran da hayat devam etmeli” dedi.
“Deprem bölgesinde kanser hastalıkları artış gösterecektir”
Deprem sonrasında ortaya çıkan molozların saklanmasının da hayati ehemmiyet taşıdığına vurgu yapan Prof. Dr. Görür, “Deprem ekosistemin de düşmanıdır. Zelzele yer altı suları da dahil bölgedeki her şeyi bozar. Bursa’da bir sarsıntı olsa yıkılan bina sayısına nazaran milyonlarca ton moloz açığa çıkar. Kahramanmaraş sarsıntılarından sonra 300 bin ton moloz açığa çıktı. Bu molozlar iş makineleri ile taşınarak kentlere yakın noktalara gömüldü. Bu molozların içerisinde asbest, kimyevi unsurlar, her türlü metal, patlayıcı ve toksit hususlar bulunuyor. Bu molozların üzerine kar ve yağmur yağdı. Su ile temas eden bu zehirli hususlar süzülerek evvel toprağa, sonra yeraltı sularına, daha sonra da göllere ve denizlere karıştı. İnşallah olmaz ancak sarsıntı bölgesinde ilerleyen yıllarda kanser hastalıkları, sayısı artacak. Bursa’da bir zelzele olursa açığa çıkacak molozları saklayacak yöntemine uygun yerler var mı? Bu molozlar izolasyonu yapılmış noktalarda depolanması gerekiyor. Bunun için de hazırlı olunmalı” diye konuştu.
“Marmara bölgesinin iktisadı çöker ise Türkiye diz çöker”
Prof. Dr. Görür, konuşmasını şu kelamlar ile sonlandırdı: “Bursa’nın ekonomisin çok âlâ olduğunu düşünüyorum. Lakin iş dünyası zelzeleye hazırlıklı mı onu bilmiyorum. Zelzele sonrasında da üretimi devam ettirebilecek yapıya sahipler mi? Sarsıntı bölgesindeki kentlerdeki iş insanlarının, mümkün bir sarsıntının akabinde da çalışmayı sürdürebilecek hazırlığa sahip olması gerekiyor. Bursa’nın iş dünyası sarsıntıdan bir gün sonra da çalışıyorsa Bursa kendini çok çabuk toparlar. İktisadı yerle bir olmuşsa Bursa’da hayat durur. Güneydoğu’da sarsıntıdan sonra üretim durdu. Zelzele bölgesinin ayağa kalktığı falan da yok. Mümkün bir Marmara sarsıntısında, Marmara bölgesinin iktisadı çöker. Marmara bölgesinin iktisadı çöker ise Türkiye diz çöker. Siyasi ve ekonomik bağımsızlığımızı kaybederiz. Bunu önlemek için de gerekeni şimdi yapmış değiliz.”
Prof. Dr. Görür’ün konuşması, katılımcılar ortasında büyük ilgi uyandırdı ve dikkatle dinlendi. Lider Aydın, söyleşinin akabinde Prof. Dr. Görür’e teşekkür plaketi takdim etti.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
